به گزارش قدس آنلاین،اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است که به اختصار((ADHDنامیده می شود.این اختلال پدیده ای نیست که صرفا در سالهای اخیرظهور کرده باشد بلکه دارای تاریخچه ای نسبتا طولانی است.در طول زمان،متخصصان این اختلال را با نامهای میل انفجاری،بازداری اراده و ناتوانی ازمهار اخلاقی،فزون جنبشی،اختلال نارسایی توجه با فزون کنشی یا بدون آن خوانده اند.یکی از شایع ترین مشکلات کودکان بیش فعال کم توجهی یا بی توجهی آنها به مسائل روزمره اشان می باشد دکتر ابراهیم بهرامیان روانپزشک در این باره با قدس آنلاین گفتگو کرده است

-مهم ترین نشانه رفتاری کودکان بیش فعال چیست؟آیا جنب و جوش اصلی ترین ویژگی این افراد است؟

-این اختلال یکی از اختلالات شایع و در عین حال با تشخیص سخت برای پزشکان است. اختلال بیش‌فعالی بیماری پیچیده‌ای است و اغلب تشخیص داده نمی‌شود. درباره کودکی که با چنین اختلالی تشخیص داده می‌شود ۳ علامت را نباید از یاد ببرید که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز و در نهایت اعمال تکانه‌ای(کارهای ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی) است.

زمانی که پزشک بتواند جزئیات لازم را از والدین و مدرسه به دست آورد می‌توان معیارهای لازم را در نظر گرفت. علائم اختلال بیش‌فعالی- کم‌توجهی باید در بیشتر از یک مکان دیده شود مثلا خانه و مدرسه و البته اینکه برای چند ماه این علائم بروز کند. داشتن ۶ علامت یا بیشتر از علائم اختلال کم‌توجهی یا بیش‌فعالی که باید دست‌کم ۶ ماه وجود داشته باشد تا بتوان گفت کودک بیش‌فعال است.

در بررسی علائم بیش فعالی باید گفت این دسته از کودکان به جزییات اطراف خود کمتر دقت می کنند در فعالیت های تحصیلی کلی نگر هستند تا جزیی نگر به جزییات درسی توجهی نشان نمی دهند .در قبال انجام تکالیف درسی خود احساس وظیفه نمی کنند و به سادگی از زیر بار درس خواندن فرار می کننند .اصولا به حرف معلم خود گوش نمی دهند و د رعوالم دیگری سیر می کنند مسلما دستورالعملهایی که معلم و مربی آموزشی از آنها می خواهد را اجرا نمی کنند و کاملا به آن بی توجهی نشان می دهند .به حرفهای طرف مقابل گوش نمی دهند در مواجهه با بچه بیش فعال ممکن است در هنگام صحبت به چشمان گوینده خیره شود اما گویی اصلا چیزی نشنیده اند.

در انجام تکالیف ذهنی مثل حل کردن مسائل ریاضی کاملا از خود بی توجهی نشان می دهند و از انجام فعالیت های ذهنی عمدتا اجتناب می کنند .در مدرسه وسایل شخصی اشان را گم می کنند حتی ممکن است کیف خود را در مدرسه در گوشه ای جا بگذارند .کوچکترین محرکی آنها را به خود مشغول می کند حواس پرت هستند وهمواره  اصل مطلب را از دست می دهند .هنگام حضور در کلاس درس دائم بی قراری از خود نشان می دهند .مدام دستها و پاهایشان را تکان می دهند و از این نیمکت به آن نیمکت می روند.سعی می کنند با انداختن کیف و مداد و وسایل خود به زیر میز به نوعی خود را مشغول کننند .کودکان بیش فعال نمی توانند برای مدتی در جایی به آرامی بنشینند مدام از در و دیوار بالا رفته در حال حرکت و تکاپو هستند و بسیار پر حرفند و نمی توانند ساکت باشند.

-آیا کودکان بیش قعال با دیگر دوستان و گروه های هم سن همراه می شوند نوع برخورد این کودکان در مسئولیت های گروهی و تعامل با گروه سنی خود به چه شکل می باشد؟

-یکی از نشانه های کودکان بیش فعال رفتارهای غیر متعارف است در راه رفتن و بازی با دوستان به اشکال مختلف آنها را اذیت می کند مثلا در یک بازی فوتبال ممکن است با لگد زدن و پشت پا انداختن به دوستانشان آسیب برسانند.دائما در حال نزع و دعوا هستند.

تحرک بیش از حد را دوست دارند و با دوستان و گروه هم سال خود ارتباط موثر و دوستانه ای برقرار نمی کنند.یکی از مسائل مهم درباره کودکان بیش فعال تکانشگری بیش از حد این افراد است که با کوچکترین مساله ای عصبانی می شوند

-چه عواملی در بیش فعالی کودکان تاثیر گذار است آیا ژنتیک در این مساله تاثیر گذار است؟

-مسلما یکی از مسائل مهم در بیش فعالی مبحث ژنتیکی می باشد.در دو قلوهای یک تخمکی بیش از ۹۰ درصد یکی از این بچه ها بیش فعال خواهد بود و احتمال می رود دیگری هم بیش فعال شود.واسطه های شیمیایی مغز و کاهش دوپامین و سروتونین مغز در بیش فعالی کودکان بسیار تاثیر گذار است .

توجه به برخی نکات در نه ماهه بارداری بسیار مهم است سیگار نکشیدن مادر،عدم مصرف الکل و پرهیز از هر استرسی می تواند سلامت کودک را تضمین کند.اگر قانون ژن را در این باره در نظر بگیریم والدینی که خود در کودکی یبش فعال بوده اند می توانند ژن بیش فعالی را به کودکشان منتقل کنند ۲۵درصد ژن ها می توانند کاملا بیمار باشند ۲۵ درصد کاملا سالم هستند و ۵۰ درصد ناقل اند .

بیش فعالی از سه سالگی به بعد در کودکان نمود پیدا می کند و زیر ۷سالگی می بایست به وجود آمده و تشخیص داده شود در صورت عدم تشخیص ممکن است با بروز دیگر بیماری ها دردسرها و مشکلات مضاعفی را برای فرد به همراه داشته باشد.

-آیا بیش فعالی فقط در کودکان دیده می شود.یا در صورت عدم تشخیص و درمان در نوجوانان و جوانان هم دیده می شود؟مشکلات و مسائل این گروه سنی چیست؟

-متاسفانه در صورت عدم تشخیص و درمان در کودکی بیش فعالی به نوجوانی و جوانی حتی بزرگسالی کشیده می شود و به خاطر مسائل خاص این سنین تبعا می بایست منتظر رخدادهای شدیدتری در آنها باشیم.یکی از مسائل مهم در نوجوانان و جوانان بیش فعال رفتارهای ضد اجتماعی این گروه سنی حساس است.

بزهکاری و مصرف مواد مخدر،سرقت و عدم توجه به سلامت جسمی و روحی خود از عمده ترین رفتارها و معضلاتی است که در این گروه سنی مشاهده می شود .

متاسفانه در جوانی و بزرگسالی افرادی که بیش فعالی اشان درمان نشده است رفتارهای غیر قابل کنترلی از خود نشان می دهند.این افراد کمتر به سلامت جسمی و دهان ودندان خود اهمیت می دهند و از اختلالات قلبی عروقی رنج می برند .

-در جوانان و بزرگسالانی که بیش فعالی آنها مداوا نشده است آیا تحرک و جنب و جوش فراوانی که در کودکان مشاهده می شود در آنها باقی خواهد ماند؟

-بیش فعالی در جوانان و بزرگسالان کم و از بین می رود اما بی توجهی که در کودکان وجود دارد در این گروه سنی تداوم یافته به نوعی می توان گفت این بی توجهی تا پایان عمر باقی می ماند.

متاسفانه بی توجهی در بزرگسالان هم برای خود فرد و هم دیگران در جتماع می تواند خطر آفرین باشد.در سوانح رانندگی با افرادی مواجه می شویم که در زمره بزرگسالان بیش فعال هستند این رانندگان بسیار خطرناک حرکت می کنند به اطراف خود توجهی ندارند با تلفن همراهشان در حین رانندگی صحبت می کنند تحت تاثیر موسیقی قرار گرفته و به اطراف خود در رانندگی توجه نمی کنند.

طبق آخرین آماری که از آمریکا به دست رسیده ۴و ۴دهم درصد از جمعیت این کشور مبتلابه بیش فعالی هستند یعنی جمعیتی بیش از ۹ میلیون انسان بالغ.اما در ایران آمار دقیقی از کودکان و بزرگسالان بیش فعال در دست نیست.

همچنین بزرگسالان بیش فعال در روابط خانوادگی خود به همسر و فرزندانشان توجهی نمی کنند و در اکثر موارد زندگی مشترک آنها به جدایی کشیده می شود .در نوجوانان و جوانان شاهد هستیم که این گروه نمی توانند از موفقیت تحصیلی مطلوبی برخوردار شوند و اکثرا ترک تحصیل می کنند.در محل کار نیز عمدتا با ارباب رجوع و همکاران خود پرخاشگری و نزاع کرده  و به دلایل مختلف محل کار خود را ترک می کنند.در خرج کردن پول خود مدیریتی ندارند و بسیار ولخرج می باشند .

-برای کودکان بیش فعال چه مواد غذایی توصیه می شود؟

-برخی از اسیدهای چرب که در بدن ساخته نمی‌شوند،ولی در حفظ سلامت انسان نقش حیاتی به عهده دارند، اسیدهای چرب ضروری نامیده می‌ شوند.

اسیدهای چرب ضروری عبارتند از : اسیدهای چرب امگا -۳ ،امگا– ۶ و آراشیدونیک . مغز انسان حدود ۶ درصد چربی دارد که اسیدهای چرب امگا-۳ سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است.

یکی از نقش‌های مهم اسیدهای چرب ضروری،ارتباط و انتقال بین سلول‌های مغز است.اسید چرب امگا -۳ که برای رشد و عملکرد مغز ضروری است ممکن است رفتار،حافظه و کمبودهای رفتاری و شخصیتی را بهبود بخشد.یافته‌های مطالعات نشان داده است کودکان مبتلا به بیش‌فعالی دارای سطح پایین تری از اسیدهای چرب ضروری هستند که در نتیجه مشکلاتی در یادگیری،رفتار،خواب و عملکرد ایمنی آنان ایجاد می‌ کند؛به طوری که در پسران ۶ تا ۱۲ سال که دارای سطح پایین اسیدهای چرب امگا-۳ بودند،مشکلات کم خوابی بیشتری دیده شده است.
بهترین منبع اسیدهای چرب امگا -۳ ، ماهی‌های آزاد مثل سالمون، ساردین، میگو و شاه ماهی است و منابع اسیدهای چرب امگا-۶، کنجد، تخمه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. دیگر منابع اسیدهای چرب ضروری (امگا- ۳ و امگا- ۶ ) آجیل‌ها،لوبیای سویا،روغن بادام زمینی و روغن زیتون است.

روی
مطالعات یافته‌های مختلف ارتباط بین کمبود روی و بیش فعالی را نشان داده است،به طوری که سطح سرمی‌ روی در کودکان مبتلا به بیش فعالی به طور قابل توجهی پایین تر از کودکان طبیعی بوده است.کمبود روی در کودکان مشکلاتی از قبیل خشونت،کج خلقی،گریه‌های زیاد،بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمرکز را ایجاد می‌ کند.گوشت،ماکیان،‌شیر و محصولات لبنی ۸۰درصد کل میزان روی غذایی را تشکیل می‌ دهند.انواع سایرگوشت‌ها،جگر،پنیر،غلات کامل، لوبیاهای خشک، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتا خوب روی هستند.

کلسیم
کمبود کلسیم ممکن است بیش فعالی را به وجود آورد.بنابر این می‌ توان با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب حاوی کلسیم نظیر شیر،پنیر،نان،بستنی،ماست،سبزیجات برگ سبز مانند کلم،برگ‌های سبز شلغم،یا مکمل‌های کلسیم،این کمبود را بر طرف کرد.

مصرف شکر بیش از حد مضر می باشد.
یافته‌های برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالین را در کودکان به میزان ۱۰ برابر افزایش دهد.بنابراین این نتایج بیانگر ارتباط مستقیم بین ‌رفتارهای خشونت آمیز با دریافت شکر بالاست. ویتامین‌های گروه B :کمبود ویتامین‌های گروه B در کودکان بیش فعال شایع است. نتایج یک مطالعه روی ۲۷ کودک مبتلا به بیش فعالی نشان داد که مصرف روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم فسفاتیدیل سرین به مدت ۲ماه منجر به بهبودی قابل توجهی -۹۲درصد- در ظرفیت یادگیری و رفتاری آنان شده است .

منیزیم
نتایج برخی از بررسی‌ها نشان داده اند که کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال وجود دارد،به طوری که با دریافت منیزیم بیش فعالی در آنان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.منابع غذایی منیزیم عبارتند از :مغزها،حبوبات،غلات آسیاب نشده و نیز سبزیجات برگ تیره و شیر.